اقتصاد مقاومتی یکی از نوآوری هایی است که توسط رهبر معظم انقلاب پیشنهاد شده است

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، در پی نام گذاری سال 1396 به عنوان "اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال" از سوی مقام معظم رهبری، بر آن شدیم تا مصاحبه ای با استادان و صاحب نظران دانشگاه مازندران در این خصوص برگزار نماییم.

       در ذیل متن کامل مصاحبه ی خبرنگار روابط عمومی دانشگاه مازندران را با دکتر احمد جعفری صمیمی عضو هیات علمی دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران ملاحظه می کنید:

خبرنگار روابط عمومی: همانطور که مستحضرید مقام معظم رهبری در تداوم شعار سال گذشته، امسال را سال "اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال" نام نهاده اند. نظر شما در خصوص علت نامگذاری این سال به این نام توسط ایشان چیست؟

دکتر جعفری صمیمی: ضمن عرض سلام و تشکر از جنابعالی و همکاران محترم روابط عمومی که در این زمینه فعالیت کردند. به هر حال موضوع بسیار مهمی است. اقتصاد مقاومتی که شاید یکی از نوآوری هایی است که توسط رهبر معظم انقلاب پیشنهاد شد، چون در اقتصاد واژه ای به این شکل نداشتیم. به زبان ساده اقتصاد مقاومتی یعنی در مقابل نوسانات و شرایط نامساعدی که در اقتصاد ایجاد می شود باید تمهیداتی انجام دهیم که بتوانیم در مقابله با مشکلات آمادگی کامل داشته باشیم. واژه ی مقاومت در این تعریف استفاده می شود. اقتصاد مقاومتی یعنی باید در برابر ضربه ها مقاوم بود، ضربه های مختلف اقتصادی، مخصوصا ضربه هایی که بیشتر از سمت خارج است و بعضی اوقات هم نوسانات داخلی. واضح است که یک چنین مفهومی شاید بیشترین کاربرد را در اقتصاد داشته باشد و اگر کشوری بخواهد سیاست گذاری کند، یکی از شرایط موفقیت آن مقابله با این نوسانات است. اما شاید اگر از بخش های مختلف سوال کنیم، حتی از مردم چون خیلی از مسایل اقتصادی با زندگی روزمره مردم سر و کار دارد، سوال بشود مهم ترین مشکل اقتصادی چیست؟ چه در کشور ما چه در کشورهای دیگر، همیشه دو پاسخ دارد: یکی تورم یکی بیکاری. بنابراین این دو مشکل، مشکلات اساسی اقتصاد است که در اکثر کشورهای جهان وجود دارد که نوسان دارد. اما راه های مقابله با این دو مشکل چیست؟ یکی از متغیرهایی که هم زمان می تواند این مشکل را برطرف کند تولید است. افزایش تولید به زبان ساده از یک طرف امکانات توانمندی عرضه اقتصاد را افزایش می دهد، حالا اگه عرضه بیشتر بشود ممکن است تقاضا را هم افزایش دهد که اجازه نمی دهد قیمت ها بالا برود. از طرفی با افزایش تولید، عوامل تولید که مهم ترین آن نیروی کار است اشتغال بالا خواهد رفت، پس بیکاری کاهش پیدا می کند. بنابراین می توان گفت سه موضوع افزایش تولید، اشتغال و کنترل تورم با هم ارتباط نزدیکی دارند .لذا این نامگذاری بسیار با اهمیت است و یک ارتباط منطقی را نشان می دهد.

 خبرنگار روابط عمومی: از دیدگاه شما، راهکارهای عملی و کاربردی که در راستای تحقق این شعار، مسوولان امر می توانند به کار بگیرند چه چیزهایی است؟

دکتر جعفری صمیمی: سوال خوبی است، ولی در عین حال در اقتصاد پاسخ های خیلی سر راست و ساده ای نخواهیم داشت. ساده ترین راه، افزایش تولید است. جواب اکثر پرسش ها و مشکلات، اقتصادی است. تولید کالا و خدمات پاسخ به تمام مشکلات است و تورم توسط افزایش تولید کنترل می شود. چون اگر تولید بالا برود سمت عرضه را تقویت می کند و اجازه نمی دهد قیمت ها شدید بالا برود. تولید اشتغال را بالا می برد، پس بیکاری را کم می کند. تولید بالا برود، رفاه و توسعه اقتصادی ایجاد می شود. افزایش تولید باعث افزایش درآمد مالیاتی می شود که از این راه بودجه دولت افزایش پیدا می کند و این به نفع دولت خواهد بود. اما چگونه تولید افزایش پیدا کند که معمولا با یک مقدار سیاست گذاری اقتصادی همراه شود. در اقتصاد معمولا زمانی که تولید افزایش پیدا کند، یک سری عوامل که معروف به عوامل تولید هستند نیز درگیر هستند. یک سری عوامل سنتی مانند کار و زمین و سرمایه و مدیریت داریم، اما به نظر من عوامل تولید جدیدی نیز مثل دانش و آموزش نیز به این ها اضافه شده است. سرمایه هایی غیر از سرمایه فیزیکی نیز به این عوامل اضافه شده است. در واقع برای افزایش تولید باید سراغ این عوامل تعیین کننده تولید برویم.

       شاید دو مورد حساس تر از همه است که موتور رشد است، یکی سرمایه گذاری و دیگری هم صادرات است. سرمایه گذاری یا داخلی است یا خارجی، حالا ما اگر بخواهیم تاکید فراوانی برای داخل کشور داشته باشیم باید سرمایه گذاری خصوصی داخلی افزایش پیدا کند. 30-40 سال پیش بعد از بحران اقتصادی که وظایف اقتصادی برای دولت به عمل آورد، این نتیجه به دست آمد که مداخله بیش از حد دولت در اقتصاد باعث ناکارایی می شود. بر اساس نظریه های جدید، دولت به جای مداخله مستقیم در اقتصاد، نظارت کند و مشکلات سر راه بخش خصوصی را بردارد. به عبارت دیگر یکی از کارهای مهم دولت، بررسی سرمایه گذاری خصوصی که مقام معظم رهبری نیز به آن تاکید کردند(اصل 44)، که به نظر من دولت باید در این زمینه کار بیشتری انجام دهد.

       یکی از مهم ترین عوامل، قوانین و مقررات است که در مقایسه با سایر کشورها، ما در این زمینه قوانین دست و پا گیر زیادی داریم. پس بنابراین دولت باید این موانع سر راه سرمایه گذاری خصوصی را بردارد. دیگری منابع مالی است، ما باید سعی کنیم نقدینگی و مخصوصا نقدینگی بانک ها، به سمت امور مولد برود که متاسفانه در این زمینه مشکل زیادی داریم. بانک مرکزی هم تلاش بسیاری کرد که ظاهرا یک حلقه ی مفقوده در اینجا هست که به آن شکل اصلح انجام داده نمی شود. بانک باید واسطه بین سرمایه گذار و سپرده گذار باشد. الان خیلی از کشورهای غیر اسلامی به سمت تامین مالی اسلامی رفته اند. دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس در سال 2015 عنوان کرده بود که قصد تبدیل لندن به بزرگ ترین منبع تامین مالی اسلامی در جهان را دارد. چرا؟ چون از مزایای بسیار زیاد تامین مالی اسلامی مطلع هستند که مثال ساده آن این است که بانک ها مردم را در سرمایه گذاری خود شریک کنند. بعد از این سرمایه گذاری، بانک به عنوان وکیل سهم خود را بر می دارد و بقیه منافع بین سپرده گذاران باید تقسیم بشود. یکی از مشکلات ما این است که این سرمایه گذاری ها به جای خدمت به اقتصاد در جهت سفته بازی و منافع دیگری قرار می گیرد که این مشکل باید حل شود و باید در این زمینه قوانین سفت و سختی ایجاد شود. بنابراین یکی از کارهای مهم دولت این است که مشکلات موجود در زمینه ی سرمایه گذاری خصوصی را از سر راه بردارد.

       موضوع بعدی صادرات است که صادرات نیز موتور رشد است. ما سال ها صادرات نفت داشتیم. مثلا سال 1974 قیمت نفت 4 برابر شد که کشورهایی مثل کشور ما، درآمد مالی خیلی زیادی نصیب شان شد. این درآمد صرف چه چیزهایی شد؟ در همان سال ها کشورهایی مثل کره که در صدد تغییر ساختار اقتصادی خود بودند و بیشتر صادرات مواد اولیه داشتند، از طریق دریافت پول از طریق مازاد نفتی ساختار اقتصادی خود را تغییر دادند. که طبق گفته ی خود از منافع اضافه کشورهای عضو اپک برای تغییر ساختار اقتصاد خود بهره جسته اند. ما باید چه کار کنیم؟ کارهای زیادی در کشور ما انجام شده است. صادرات غیر نفتی به شکل فزاینده ای تغییر کرده است. شرکت های دانش بنیان زیادی ایجاد شده است که جز عوامل جدید تولید رشد است. مهارت ها و نیروی انسانی نیز جزوی از آن هستند. عوامل دیگری مانند شاخص های حکمرانی خوب و نیز فساد جز آن ها هستند، یکی از عوامل مهم که کند کننده سرمایه گذاری است فساد است. تعریف ساده فساد، سوء استفاده از قوانین برای منافع شخصی است. اگر کشوری همه ی عوامل را داشته باشد ولی فساد زیاد باشد این اجازه ی حرکت سرمایه گذاری به سمت تولید را نمی دهد که برای اینکار کشورهای جهان می گویند دولت ها نقش بخش خصوصی را بیشتر و نقش خود را کمتر کنند و اجازه بدهند بخش خصوصی با نوآوری و فناوری که دارد تولید و اشتغال و سرمایه گذاری را بهبود بدهد و این به نفع کل اقتصاد خواهد بود و دولت هم نقش نظارتی داشته باشد.

خبرنگار روابط عمومی: در یک جمله کوتاه، چشم انداز اقتصاد ایران در سال 96 را چگونه ارزیابی می کنید؟

دکتر جعفری صمیمی: با وجود اینکه امسال سال انتخابات هم است و شرایط خاصی در جامعه حاکم است، انتظار من این است که انشاءالله با ارتباط بیشتر و تاکیدات مقام معظم رهبری و کار و تلاش بیشتر مدیران و مسوولان، به سمت پیشرفت حرکت کنیم. باید از مدیران خود برنامه اجرایی درخواست کنیم که این در کشور ما خیلی کم است و باید به آن توجه بیشتری بشود. اگر این تلاش انجام شود و برنامه های خوبی ایجاد شود و کسی به آنها نظارت داشته باشد و رصد کند و از مدیران برنامه درخواست شود می توان به سمت هدف های تعیین شده یعنی اشتغال و از بین رفتن تورم و بیکاری و افزایش سرمایه گذاری بیشتر حرکت کرد. همچنین باید به ارتباط با کشورهای مختلف دیگر نیز توجه کرد که انشاءالله وضعیت ما رو به بهبود خواهد بود.

منبع خبر:
http://umz.ac.ir